Dinh dưỡng và phân bón vô cơ cho cây hoa lan Dendrobium

Ø  Hoa lan Dendro ñeïp, quyù phaùi, deã thöông vaø ñaëc bieät coù nhöõng loaøi giöõ ñöôïc hoa raát laâu taøn, coù khi ñeán 2 – 3 thaùng, nhö loaøi Dendrobium neân ñöôïc nhieàu ngöôøi chôi hoa öa thích. Tuy nhieân do ñaây laø moät loaøi hoa töông ñoái môùi laï ñoái vôùi nhieàu ngöôøi chôi hoa "taøi töû" neân nhieàu ngöôøi chöa bieát caùch chaêm soùc chuùng, vì theá hoï chæ ñöôïc thöôûng thöùc, ngaém nhìn nhöõng boâng hoa ñaõ coù saün treân caây khi môùi mua veà, sau ñôït hoa naøy taøn thì khoâng thaáy caây tieáp tuïc ra hoa nöõa, hoaëc coù khi mua caây lan con veà troàng nhöng chôø maõi chaúng thaáy chuùng ra hoa. Qua tìm hieåu thöïc teá nhöõng ngöôøi chôi lan coù tính chaát "taøi töû" chuùng toâi thaáy: lan khoâng ra hoa coù theå do nhieàu nguyeân nhaân nhö caây chöa tröôûng thaønh, lan röøng ñöôïc thu thaäp töø xöù laïnh veà troàng xöù noùng... trong ñoù nguyeân nhaân khoâng ôû boùn ñuùng loaïi phaân nhö theo yeâu caàu cuûa töøng giai ñoaïn sinh tröôûng cuûa caây lan cuõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân thöôøng gaëp nhaát.

Ø  Vieäc söû duïng phaân boùn cho lan Dendro phaûi ñöôïc xem xeùt caån thaän vì phaân boùn coù 2 aûnh höôûng hoaøn toaøn traùi ngöôïc nhau ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa lan: hoaëc giuùp caây phaùt trieån nhanh choùng hoaëc laøm caây lan thoaùi hoùa.

Ø  Ngaøy nay, coù nhieàu coâng ty nghieân cöùu cheá bieán caùc loïai phaân hoùa hoïc vaø phaân höõu cô ñeå troàng phong lan, ngöôøi troàng lan phaûi bieát choïn loïai phaân thích hôïp ñeå töôùi cho lan.

Ø  Dinh döôõng ñoùng vai troø raát quan troïng ñoái vôùi lan Dendro. Khi lan ñaày ñuû dinh döôõng caây töôi toát, ra nhieàu hoa, hoa to ñeïp, beàn trong khi thieáu dinh döôõng lan coøi coïc, keùm phaùt trieån, khoâng hoaëc ít coù hoa.

Ø  Lan caàn 13 chaát dinh döôõng khoaùng, thuoäc caùc nhoùm ña, trung vaø vi löôïng: Dinh döôõng ña löôïng goàm Ñaïm (N), Laân (P) vaø Kali (K). Dinh döôõng trung löôïng goàm Löu huyønh (S), Magne (Mg) vaø Calci (Ca). Dinh döôõng vi löôïng goàm Saét (Fe), Keõm (Zn), Ñoàng (Cu), Mangan (Mn), Bo (B), Molypden (Mo) vaø Chlor (Cl).

1. CAÙC NGUYEÂN TOÁ ÑA LÖÔÏNG:

Söï phaùt trieån cuûa lan caàn nguyeân toá ña löôïng chuû yeáu laø ñaïm, laân, kali.

a. Ñaïm Nitrogen (N):

     Ñaïm laø nguyeân toá coù taùc duïng laøm taêng tröôûng nhanh, ra choài, ra reã, laøm caây choùng xanh, quang hôïp maïnh. Hieän nay, phaân ñaïm ñöôïc duøng nhieàu nhaát treân thò tröôøng döôùi 2 daïng:

v Ureâ CO(NH2)2, vôùi tyû leä 46% ñaïm.

v Sulfate amonium coøn goïi laø SA – (NH4)2SO4, coù tyû leä 21% ñaïm.

          Lan con ñang thôøi kyø taêng tröôûng neân söû duïng phaân coù tyû leä ñaïm cao.

     Thieáu ñaïm, caây coøi coïc, ít ra laù, ra choài môùi, laù daàn chuyeån vaøng theo qui luaät laù giaø tröôùc, laù non sau, reã moïc ra nhieàu nhöng caèn coãi, caây khoù ra hoa.

     Thöøa ñaïm, thaân laù xanh möôùt nhöng meàm yeáu, deã ñoå ngaõ vaø saâu beänh, ñaàu reã chuyeån xaùm ñen, deã quyeán ruõ saâu raày cuõng nhö beänh taät, caây khoù ra hoa.

     Ngöôøi troàng lan phaûi luoân luoân theo doõi caây lan, neáu thaáy coù trieäu chöùng thieáu hoaëc thöøa ñaïm thì phaûi töôùi theâm hoaëc bôùt phaân ñaïm.

b. Phaân laân (P):

     Hieän nay treân thò tröôøng coù Super Laân, chöùa 20% P2O5, deã tan cho caây haáp thuï ngay.

     Laân giöõ vai troø quan troïng trong quaù trình hoâ haáp vaø quang hôïp, giuùp vieäc haáp thuï ñaïm ñöôïc deã daøng, phaùt trieån boä reã, kích thích ñeû nhaùnh vaø taùc duïng maïnh meõ ôû thôøi kyø caây coøn beù.

     Phaân laân thöôøng duøng ñeå kích thích cho caây ra hoa theo yù muoán.

     Thieáu laân, caây coøi coïc, laù nhoû, ngaén, chuyeån xanh ñaäm, reã khoâng traéng saùng maø chuyeån maøu xaùm ñen, khoâng ra hoa.

     Thöøa laân caây thaáp, laù daøy, ra hoa sôùm nhöng hoa ngaén, nhoû vaø xaáu, caây maát söùc raát nhanh sau ra hoa vaø khoù phuïc hoài. Thöøa laân thöôøng daãn ñeán thieáu Keõm, Saét vaø Mangan.

c. Phaân Kali (K):

     Treân thò tröôøng thoâng duïng laø loïai phaân Chlorur Kali (KCl), coøn goïi laø phaân muoái ôùt, chöùa 60% K2O.

     Phaân Kali coù coâng duïng laøm cho caây lan cöùng caùp, ñöùng thaúng, taêng khaû naêng giöõ nöôùc, thaám nöôùc, giuùp caây chòu haïn, choáng beänh, ñoàng thôøi thuùc ñaåy ra choài môùi, giöõ cho hoa laâu taøn, maøu saéc töôi ñeïp.

     Thieáu kali, caây keùm phaùt trieån, laù giaø vaøng daàn töø hai meùp laù vaø choùp laù sau lan daàn vaøo trong, laù ñoâi khi bò xoaén laïi, caây meàm yeáu deã bò saâu beänh taán coâng, caây chaäm ra hoa, hoa nhoû, maøu saéc khoâng töôi. Neáu caây ñang thôøi kyø töôi toát maø thieáu K thì maét loùng thun laïi, laù ngoïn moïc thaønh chuøm, thaân caây trôû neân luøn thaáp.

     Thöøa kali, thaân laù khoâng môõ maøng, laù trôû neân vaøng uùa, ñoït non khoâng phaùt trieån vaø khoâ heùo.

     Boä ba ñaïm, laân, kali laø 3 yeáu toá ña löôïng chính maø caây lan söû duïng nhieàu nhaát ñeå taêng tröôûng, ra reã, ra choài, ra laù, ra hoa, ñaäu traùi. Chuùng boå sung laãn nhau ñeå thuùc ñaåy söï phaùt trieån.

     Caùc phaân boùn hoãn hôïp thöôøng ñöôïc duøng döôùi daïng hoãn hôïp goàm 3 chaát N, P, K ñöôïc vieát theo thöù töï. Coù raát nhieàu daïng coâng thöùc khaùc nhau: 30 – 10 – 10; 20 – 20 – 20; 10 – 20 – 20; 6 – 30 – 30; 0 – 24 – 24; ….

2. CAÙC NGUYEÂN TOÁ TRUNG LÖÔÏNG (Ca, Mg, S)

a. Calcium (Ca):

     Ca laø nguyeân toá trung löôïng caàn thieát ñeå taïo vaùch teá baøo, giuùp caây lan haáp thuï ñöôïc nhieàu ñaïm, taêng tröôûng nhanh.

     Neáu vöôøn lan töôùi baèng nöôùc gieáng coù nhieàu voâi thì seõ thöøa voâi vaø laøm cho caây lan haáp thuï quaù nhieàu ñaïm, caây lan trôû neân quaù maäp, taøn laù rôïp xuoáng, deã bò gaõy, ñoàng thôøi dö voâi cuõng laøm cho caây lan khoâng haáp thuï ñöôïc chaát saét (Fe), caây caøng meàm yeáu, deã bò ñoå ngaõ. Tröôøng hôïp naøy neân xem laïi nöôùc töôùi coù nhieàu voâi hay khoâng ñeå giaûm boùt.

     Thieáu Ca thì caây lan ít haáp thuï ñaïm, caây keùm phaùt trieån, reã nhoû vaø ngaén, thaân meàm, laù nhoû, caây yeáu deã bò ñoå ngaõ vaø saâu beänh taán coâng.

b. Magneùsium (Mg):

     Caàn thieát giuùp cho caây lan tao neân dieäp luïc toá, ñieàu hoøa sinh tröôûng ñeå caây lan phaùt trieån caân ñoái.

     Neáu dö Mg thì laù giaø caây lan xanh ñaäm, nhöng ñoït non laïi bò khoâ heùo.

     Thieáu Mg, thaân laù eøo uoät, xuaát hieän daûi maøu vaøng ôû phaàn thòt cuûa caùc laù giaø trong khi hai beân gaân chính vaãn coøn xanh do dieäp luïc toá hình thaønh khoâng ñaày ñuû, caây deã bò saâu beänh vaø khoù nôû hoa.

c. Löu huøynh (S):

     Laø nguyeân toá trung löôïng quan troïng, caàn thieát cho söï hình thaønh teá baøo sinh tröôûng.

     Trong caùc loaïi phaân nhö K2SO4, MgSO4, (NH4)2SO4 coù chöùa raát nhieàu caùc nguyeân toá S neân caây lan ít khi bò thieáu S.

     Thieáu löu huyønh, laù non chuyeån vaøng nhaït, caây coøi coïc, keùm phaùt trieån, sinh tröôûng cuûa choài bò haïn cheá, soá hoa giaûm.

3. CAÙC NGUYEÂN TOÁ VI LÖÔÏNG

a. Saét (Fe):

     Saét laø nguyeân toá vi löôïng goùp phaàn taïo laäp dieäp luïc toá, giuùp caây quang hôïp toát, laøm cho laù caây coù maøu xanh, hoa coù maøu saéc töôi ñeïp. 

     Neáu thieáu saét, caây lan seõ thieáu quang hôïp, laù seõ nhaït maøu, daãn ñeán thieáu caùc chaát khaùc, caây seõ ngöng phaùt trieån.

b. Ñoàng (Cu):

     Cu laø nguyeân toá vi löôïng taäp trung ôû luïc dieäp, giuùp cho caây theâm xanh. Nhöng caây lan ít khi thieáu ñoàng vì trong caùc thuoác tröø saâu beänh cho lan nhö: New Kasuran, Zincopper, Kocide, Captan, Orthocide, … coù chöùa nhieàu ñoàng.

     Thieáu ñoàng seû aûnh höôûng ñeán laù non ngay, laù baïc taùi, maát maøu xanh dieäp luïc toá; xaûy ra tröôùc tieân ôû bìa laù, maát maøu xanh vaø ñaàu laù coù ñoám traéng roài khoâ heùo. Cuøng moät luùc, nhieàu choài non môùi ñua nhau moïc ôû döôùi goác, nhöng ngoïn seõ cheát daàn.

c. Keõm (Zn):

     Caây lan thöôøng caàn raát ít keõm, nhöng khi thieáu keõm,löôïng protein trong caây giaûm, caây sinh tröôûng keùm, ñoát maét seõ ngaén laïi, caùc laù moïc chuïm laïi, caây luøn, ñaàu reã ngöng phaùt trieån.

     Nguyeân nhaân chính laø do töôùi nöôùc chöùa quaù nhieàu kieàm, coù ñoä pH > 6,5 vaø trong nöôùc coù nhieàu voâi vaø laân.

     Moät nguyeân nhaân nöõa laø töôùi thuùc phaân quaù nhieàu ñeå kích thích ra hoa thì caây khoâng haáp thu ñöôïc keõm – giöõa laân vaø keõm thöôøng coù ñoái khaùng – vaø nhö theá coù theå caây khoâng cho hoa maø coøn laøm cho ñænh ngoïn khoâng phaùt trieån ñöôïc, laù moïc chuïm thaønh moät cuïc.

d. Molypden (Mo):

     Mo giuùp caây haáp thu ñaïm vaø coá ñònh ñaïm töï do töø khí quyeån.

     Trieäu chöùng thöøa thieáu Mo cuõng gioáng nhö trieäu chöùng thöøa thieáu ñaïm.

     Phaân Mo raát deã tan trong nöôùc, neáu thieáu Mo thì töôùi theâm phaân Molypdat Natri NaMoO4.2H2O coù chöùa 39% Mo.